Week van de Mediawijsheid: start ‘lessen digitale weerbaarheid’ in het basisonderwijs

Tijdens de Week van de Mediawijsheid (8 t/m 15 november) besteden we in Zaanstad aandacht aan een belangrijke nieuwe stap in het bevorderen van digitale veiligheid voor kinderen. Na het succes van onze lessen digitale weerbaarheid in het voortgezet onderwijs, zijn we afgelopen schooljaar ook gestart met een speciaal programma voor 11 basisscholen in 30 klassen. Jongerenwerker Michael vertelt over; de aanleiding, doelen en reacties op deze lessen.

Waarom Digitale Weerbaarheid op de Basisschool?

‘’Met de snelle digitalisering krijgen kinderen al op jonge leeftijd te maken met sociale media, gamingplatforms en een brede keuze aan apps. Terwijl deze technologieën veel mogelijkheden bieden, brengen ze ook risico’s met zich mee. Kinderen kunnen vroegtijdig geconfronteerd worden met online fraude, ongepaste contacten, en groepsdruk – situaties waarin ze vaak nog niet weten hoe ze moeten handelen. Daarnaast ervaren veel ouders een “digitale kloof” tussen henzelf en hun kinderen, waardoor ze minder grip hebben op het online gedrag van hun kinderen. Vaak geven ouders hun kind op jonge leeftijd een mobiele telefoon zodat zij ‘veilig’ en bereikbaar zijn. Er wordt minder nagedacht over zaken die erbij komen zoals; toegang hebben tot het internet en allerlei apps. De stap om digitale weerbaarheidslessen nu ook op de basisschool aan te bieden, is daarom een logische keuze om kinderen op jonge leeftijd de vaardigheden te bieden die ze nodig hebben.’’

Wat is het doel van de digitale weerbaarheidslessen?

‘’De lessen zijn ontworpen om basisschoolleerlingen op een begrijpelijke en speelse manier bewust te maken van mogelijke online gevaren en hen te leren hoe ze zich hiertegen kunnen beschermen. De lessen richten zich op vier thema’s:

• Online fraude/oplichting – Hoe herken je nepberichten en scampraktijken?
• Online trends en groepsdruk – Hoe blijf je jezelf en weersta je negatieve invloeden?
• Sexting en grooming – Hoe bescherm je jezelf tegen ongepaste contacten en berichten?
• Influencing – Wat is de invloed van online influencers en hoe maak je bewuste keuzes?

Waar in het voortgezet onderwijs de nadruk ligt op diepere inzichten (door ervaringsdeskundige en gastsprekers te laten vertellen in de les), zijn de basisschoollessen vooral gericht op basisbewustzijn. Kinderen leren om gevaren te herkennen en hoe belangrijk het is om bij twijfel naar ouders of leraren te gaan. Voor ouders geven de lessen ook inzicht in de online wereld van hun kinderen, zodat zij het gesprek thuis gemakkelijker kunnen voortzetten.’’

Implementatie en eerste ervaringen

‘’De eerste ervaringen met de implementatie zijn positief. Basisscholen, waaronder Zaan Primair, staan open voor het initiatief. Een uitdaging ligt in het vertalen van complexe onderwerpen naar een taal en context die jonge kinderen begrijpen. Ook vraagt het bespreken van gevoelige onderwerpen, zoals sexting, om een aangepaste aanpak. Desondanks is er een verrassend hoge mate van nieuwsgierigheid en openheid bij de leerlingen: veel kinderen stellen vragen en laten zien dat ze er echt iets van willen leren.’’

Reacties van leerlingen en ouders

‘’De eerste reacties zijn positief. Leerlingen tonen interesse en denken na over hun online gedrag. Ouders zijn vaak dankbaar voor deze lessen, omdat ze merken dat de digitale ontwikkelingen soms te snel gaan om bij te houden. Sommige ouders geven zelfs aan dat ze dankzij de lessen makkelijker met hun kinderen over internetveiligheid kunnen praten. Ook krijgen zij zelf meer inzicht in wat hun kinderen online tegenkomen, wat helpt om ze beter te begeleiden.’’

Verwachte effecten en toekomstige doelen

‘’Op de korte termijn hopen we dat de lessen leerlingen helpen om waakzaam te zijn en weten waar ze hulp kunnen zoeken als ze zich online ongemakkelijk voelen. Voor ouders hopen we dat de lessen het gesprek over ‘’digitale veiligheid’ thuis normaliseren en hen bewuster maken van hun rol in de digitale opvoeding van hun kinderen.

Op de lange termijn is ons doel om een generatie op te laten groeien die niet alleen digitaal vaardig is, maar ook digitaal weerbaar. We willen kinderen en ouders een stevige basis bieden om zich veilig en bewust te bewegen in de digitale wereld, om bewuste keuzes te maken en risico’s te kunnen herkennen en vermijden.

De digitale wereld verandert snel, en het beschermen van de jonge generatie begint bij goed onderwijs en samenwerking met ouders. De digitale weerbaarheidslessen zijn een stap in de goede richting.’’