Jongerenwerk in de basisschool - Amsterdam West

DOCK Amsterdam is in samenwerking met The Mall De Baarsjes in april begonnen met jongerenwerk op de basisschool in Amsterdam West. Het betreft een pilot van een jaar, AfterSkool genaamd. Naima Siti, accountondersteuner voor DOCK Amsterdam West en werkbegeleider, heeft het project ingediend bij de gemeente Amsterdam.

Naima: “DOCK doet jongerenwerk op middelbare scholen in Amsterdam. En wij krijgen steeds meer signalen dat dat jongerenwerk eigenlijk al vroegtijdig nodig is. Dat er ook op basisscholen een heleboel dingen spelen. De overgang van PO naar VO brengt een heleboel uitdagingen met zich mee, die zich al op de basisschool afspelen en er is een aantal leerlingen dat extra aandacht nodig heeft.” Veel jongeren blijven na schooltijd hangen in de wijk. Maar ook in de pauzes speelt zich van alles af. “Het begint eigenlijk al bij niet om kunnen gaan met verlies, wat zich uit in ruzies. En die ruzies kunnen weer verder escaleren. Daarom is er vanuit een aantal scholen de vraag gekomen of wij hier iets in kunnen betekenen.”

DOCK is in gesprek gegaan met het Stadsdeel, die hiervoor een kleine subsidie ter beschikking heeft gesteld voor een pilot voor jongerenwerk in het basisonderwijs. “Het is een minimaal budget, voor minimale uren: vier uur per week per school.”

Esra Jansen doet sinds april jongerenwerk op de Bos en Lommerschool: “Ik ben elke donderdag aanwezig tijdens de pauzes. En daar ben ik eigenlijk spelbegeleider, zo zou ik het noemen. Omdat ik heel dicht bij de kinderen ben die aan het spelen zijn. Er wordt voornamelijk gevoetbald. Maar als ik zie dat een hele grote groep aan het voetballen is, stap ik daar ook juist wel bewust uit om te kijken wat de andere kinderen aan het doen zijn. Zo was er laatst een meisje heel hard in haar eentje aan het huilen, omdat ze met niemand mee kon spelen. Dus dat is dan iets wat je eigenlijk gelijk kunt oppakken.”

Kolenkitbuurt

“Specifiek voor in de Kolenkitbuurt vind ik het ook heel nuttig dat ik veel jongens al leer kennen die ik ook op straat al zie,” vertelt Esra. “En dat ik ze ook al kan leiden naar activiteiten van DOCK. En ik spar ook met leraren over moeilijke kinderen. Dus ik weet eigenlijk wel welke kinderen een uitdaging hebben op de school. En daar kan ik ook eventjes een-op-een gesprekje mee aangaan. En dat doe ik allemaal eigenlijk tijdens die pauze.” De AfterSkool-pilot vindt momenteel op verschillende locaties in Amsterdam West plaats: Esra is actief op de Bos en Lommerschool in Bos en Lommer, Soumia Makrani op de Annie M.G. Schmidtschool in Oud-West en Erik Warmenhoven op Daltonschool De Spaarndammerhout in Westerpark. In de Baarsjes is The Mall actief op De Joop & Willy Westerweelschool, de Rosa Boekdrukkerschool en de Corantijn.

Soumia: “Ik doe kinderwerk op de Annie M.G. Schmidtschool, waar ik elke woensdagochtend van tien tot half één zit. En daar speel ik ook echt in op de meiden die ook naar mij toe komen op de woensdagmiddag. Daar ben ik ook echt gefocust om de signalen op te nemen. Ik loop mee in de pauze en ga gesprekken aan. Als een meid ergens mee loopt, dan koppel ik dat terug naar de intern begeleider. Die is ook gefocust op de situaties van de leerlingen. En die houd ik op de hoogte en zij mij. Ook met het OKT hebben we veel contact.”

Burgerschapsvorming, talentontwikkeling en netwerken

Erik doet in Westerpark na schooltijd sport en spel met de kinderen, in overeenstemming met de leerkrachten van de Spaarndammerhout. Naima: “Er zijn veel leerlingen die buiten de boot vallen, wat meer aandacht nodig hebben, of te veel energie hebben. En daarin staan de jongerenwerkers in nauw contact met het OKT en de school, de docenten. Ze kijken vooral naar hoe we, als het gaat om deze kinderen, ook docenten kunnen ondersteunen. En omdat die kinderen ook na schooltijd buiten zijn, komt een Erik, een Soumia en een Esra ze ook buiten schooltijd bezoeken. Dus dan loopt die aandacht ook door.” De doelgroep van AfterSkool is de bovenbouw van het basisonderwijs: groep 6, 7 en 8. De focus wordt niet alleen gelegd op kinderen met problemen, maar juist ook op burgerschapsvorming, vrienden maken, talentontwikkeling en je eigen netwerk creëren. De pilot draait een jaar en tussentijds wordt er geëvalueerd. De scholen zijn blij met AfterSkool en ook de kinderen reageren zeer positief. Esra: “Elke keer als ik op het schoolplein kom, loopt mijn hart echt over van de liefde die je krijgt van al die kinderen. Ze vinden het echt heel leuk dat er een extra meester komt, die het ook leuk vindt om met hen mee te doen. En voor de leraar is het ook weer prettig, omdat hij dan ook even pauze kan houden.”

Jongerenwerk op VO en PO

Esra doet ook jongerenwerk op het voortgezet onderwijs, op het Cartesius Lyceum. “Ik gebruik dezelfde methode. Maar het verschil zit hierin dat de pauze op de basisschool veel meer spelenderwijs is. Dus op een middelbare school wordt veel minder gespeeld. Dan zit iedereen, loop je rond en sluit je gewoon aan bij gesprekjes, ga je aan tafel zitten. Ik probeer ook wel spellen te doen, zoals kaartspellen. Na schooltijd ga ik vaak wel met ze voetballen in de gymzaal. Maar je bereikt daar kleinere groepjes en op de basisschool hele klassen. Dat is het grootste verschil.”

Onzichtbare kinderen worden zichtbaar

Esra is positief verrast door het effect van jongerenwerk op de basisschool. Je bereikt de onzichtbare kinderen, die we eerder moeilijk bereikten. “Als jongerenwerker kom je vooral veel jongeren tegen die echt in groepen veel op straat zijn. Maar nu zie je dus ook dat er kleinere groepen of eenlingen in de wijk zijn, die ook op straat komen, maar niet zo zichtbaar zijn. En die ontdek je op deze manier ook. En die kan je ook heel goed aan je binden, waardoor ik denk dat je als jongerenwerkorganisatie nog een bredere doelgroep hebt.”

Bij de Annie M.G. Schmidtschool is er inmiddels zelfs een hele groep ontstaan, die elke week na schooltijd structureel deelneemt aan de activiteiten bij DOCK Cremerplein. Zo ook in Bos en Lommer: de jongensclub. En ook in Westerpark bij Erik. Naima: “Het is echt gewoon volle bak elke maandag. En hij doet het ook op zo'n leuke manier. Na elke bijeenkomst maakt hij een hele terugkoppeling, stemt hij af met docenten. Hij benoemt wat er opvalt en hij speelt echt in op de signalen die er zijn.”

Doorlopende lijn

De laagdrempeligheid maakt AfterSkool zo’n succes, denkt Naima: “En dat we vanuit dit programma dus ook oog hebben voor die onzichtbare, stille kinderen. Daar bouw je echt op langere termijn veel mee op.” Esra is ook in de avonduren aanwezig in de Kolenkitbuurt en ziet daar dezelfde kinderen met wie hij op de school werkt. “Dus het loopt door. Het houdt niet op na schooltijd. Die binding van school naar wijk, het jongerenwerk, is heel essentieel en waardevol voor iedereen die betrokken is in de wijk.”

Toekomst

AfterSkool wordt nu dus georganiseerd op vier scholen in Amsterdam West, maar wordt dit in de toekomst uitgebreid? Esra: “Het zou wel fijn zijn als jongerenwerkers goede lijnen hebben met het basisonderwijs. Ik werk eigenlijk met bijna alle doelgroepen binnen het jongerenwerk. Dus van negen jaar op de basisschool, tot en met 22 jaar, die op straat tot diep in de nacht plezier maken. Investeren vanaf een jongere leeftijd is belangrijk, vindt Esra: “Die jongens van 20 jaar, wat had je daar aan de voorkant al preventief mee kunnen doen? Dat kan ik nu niet meer doen, want ik heb ze ontmoet toen ze 18 waren. Ik denk dat er een hele grote kans ligt, om daar toch meer in te investeren als jongerenwerker.”

DOCK is nu aan het kijken hoe we de komende zes jaar hiermee verder kunnen, in ieder geval op deze vier scholen. Naima: “We hebben het meegenomen in de nieuwe subsidieaanvraag. Maar ook andere scholen zijn geïnteresseerd. We hebben bijvoorbeeld een aanvraag gekregen van de Multatulischool. Alleen zijn daar vanuit de gemeente nu geen extra middelen voor. Dus dat zou betekenen dat de school het zelf dan moet bekostigen. Dus die gesprekken die zullen er straks plaatsvinden.”

Het is volgens Naima belangrijk om te bedenken hoe we op een laagdrempelige, incidentele manier toch die verbinding kunnen blijven houden met vooral de groepen 6, 7 en 8 van basisscholen die in onze wijk vallen. Om die doorlopende lijn toch te creëren als die er niet is. Esra: “Dat de jongerenwerker dat ook ziet vanuit zijn rol. Dat dat waardevol voor ons werk kan zijn." Naima: “En niet alleen maar ter ondersteuning van docenten, maar ook van ons werk op langere termijn. Als we moeten ingrijpen, als we jongeren moeten aanspreken, dat we die preventieve contacten en lijnen hebben gelegd.”

Valkuil

Sommige scholen zeggen het jongerenwerk op de basisschool niet nodig te hebben, maar dat is een valkuil volgens Naima: “Wanneer heb je het wel of niet nodig? Heb je het alleen nodig op het moment dat je als school veel kinderen hebt met een thuissituatie of ouders met problemen? Is dat wat we willen? Ik denk dat dat ook een valkuil is.”